VÒ TRÍ VAØ SÖÙ MAÏMG CUÛA NGÖÔØI GIAÙO DAÂN
DÖÔÙI LAÊNG KÍNH CUÛA COÂNG ÑOÀNG VATICANOÂ II
Nguyễn Minh Sơn. OP
DAÃN NHAÄP
Ngöôøi giaùo daân laø ai? Hoï laø thaønh phaàn daân Chuùa, laø nhöõng chi theå soáng ñoäng cuûa thaân mình Ñöùc Kitoâ. Theá nhöng nhieàu thaäp kyû traûi qua doøng lòch söû cuûa Giaùo hoäi, hình aûnh ngöôøi giaùo daân döôøng nhö bò phai nhaït, thaäm chí bò laõng quyeân. Vò trí vaø vai troø cuûa hoï khoâng ñöôïc quan taâm nhieàu. Coâng ñoàng Vatican II ñöôïc ví nhö muøa xuaân cuûa Giaùo hoäi, mang laïi nhieàu neùt töôi treû vaø naêng ñoäng cho Giaùo hoäi noùi chung vaø ngöôøi giaùo daân noùi rieâng. Baøi vieát naøy muoán khaûo cöùu moät vaøi neùt tieâu bieåu veà vò trí vaø söù maïng cuûa ngöôøi giaùo daân döôùi aùnh saùng cuûa Coâng ñoàng Vatican II.
I. PHAÅM CHÖÙC CUÛA NGÖÔØI GIAÙO DAÂN
1. Vaøi quan nieäm heïp hoøi vaø khinh khi ngöôøi giaùo daân tröôùc Coâng ñoàng Vaticanoâ II
Baûn toång hôïp giaùo luaät khoaûng naêm 1140 : “Giaùo daân laø nhöõng ngöôøi ñöôïc pheùp laáy vôï, canh taùc, kieän tuïng, cuùng tieàn vaøo nhaø thôø, noäp thueá thaäp phaân. Duø vaäy, hoï vaãn ñöôïc cöùu roãi neáu hoï laøm laønh laõnh döõ”.
Boä giaùo luaät naêm 1917 ôû ñieàu 107 coù vieát : “Giaùo daân laø ngöôøi khoâng phaûi laø giaùo só”.
Ñieàu 682 : “Nhaän töø haøng giaùo phaåm nhöõng ôn ích thieâng lieâng vaø nhaát laø nhöõng trôï löïc caàn thieát cho söï cöùu roãi”.
Ngay caû Coâng ñoàng Vatican I cuõng chöa quan taâm ñeán giaùo daân. Coâng ñoàng naøy coù löôïc ñoà lieân heä tôùi cô cheá Hoäi thaùnh. Theá maø chæ coù 1/28 löôïc ñoà naøy ñeà caäp ñeán giaùo daân vôùi moät töïa ñeà daøi leâ theâ : “Vieäc chænh ñoán laïi luaân lyù quaàn chuùng, ñaëc bieät laø tröôùc nhöõng vaán ñeà nguoäi laïnh, loäng ngoân, say söa, daâm duïc, ca kòch, khieâu vuõ, xa hoa, truyeàn baù hình aûnh saùch vôû ñoài truïy, giaùo duïc con caùi, thôï thuyeàn, toâi tôù, thaùnh hoaù caùc ngaøy leã, ñaáu kieám, töï saùt, ñoàng boùng, nhöõng toå chöùc bí maät”[1].
2. Coâng Ñoàng Vatican II xaùc ñònh caên tính cuûa ngöôøi giaùo daân
Sau hai möôi theá kyû cuûa Giaùo hoäi, ngöôøi giaùo daân tìm laïi ñöôïc “caên tính” ñích thöïc cuûa mình, caên tính maø Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñaõ daønh cho nhöõng ai tin theo Ngaøi vaø saùt nhaäp vaøo vôùi Ngaøi qua bí tích Thaùnh taåy. Coâng ñoàng Vatican II ñaõ thöïc hieän moät cuoäc trôû veà nguoàn Thaùnh kinh – Thaùnh truyeàn ñeå xaùc ñònh laïi caên tính: “Giaùo daân laø nhöõng Kitoâ höõu ñaõ ñöôïc thaùp nhaäp vaøo thaân theå Chuùa Kitoâ nhôø pheùp Thaùnh taåy, ñaõ trôû neân daân Thieân Chuùa vaø tham döï vaøo chöùc naêng tö teá, ngoân söù vaø vöông giaû cuûa Ñöùc Kitoâ theo caùch thöùc cuûa hoï. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñang thöïc hieän söù meänh cuûa toaøn daân Kitoâ giaùo trong Hoäi thaùnh vaø trong theá giôùi theo phaän vuï rieâng cuûa mình. Tính caùch traàn theá laø tính caùch rieâng bieät vaø ñaëc thuø cuûa ngöôøi giaùo daân. Soáng giöõa moïi ngöôøi vaø trong xaõ hoäi nhôø daây lieân laïc gia ñình vaø ngheà nghieäp. Thaùnh hoùa traàn gian nhö men boät qua vieäc minh chöùng baèng ñôøi soáng trong khi thi haønh nhieäm vuï rieâng bieät trong ngheà nghieäp cuûa mình. Traùch vuï laøm cho nhöõng thöïc taïi traàn theá bieát ca tuïng Ñaáng Saùng Taïo vaø Cöùu Theá, nhöõng thöïc taïi maø hoï ñöôïc noái keát chaët cheõ nhö Chuùa Kitoâ muoán”[2].
3. Ñòa vò giaùo daân trong Giaùo hoäi
Khi laõnh nhaän bí tích Thaùnh taåy, moïi ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc trôû neân con Thieân Chuùa vaø ñöôïc “laøm thaønh moät thaân theå trong Chuùa Kitoâ, moãi ngöôøi laø phaàn thaân theå cuûa ngöôøi khaùc”[3]. Ngöôøi Kitoâ höõu ñöôïc Chuùa Thaùnh Thaàn xöùc daàu vaø laøm thaønh daân Thieân Chuùa vaø Giaùo hoäi, ñöôïc thoâng döï nhöõng phong phuù vaø traùch nhieäm qua vieäc laõnh bí tích Thaùnh taåy, taát caû ñeàu ñöôïc môøi goïi ñeå “daâng chính mình ñeå laøm cuûa leã soáng ñoäng, thaùnh thieän vaø ñeïp loøng Thieân Chuùa”. Hoï laøm chöùng cho Chuùa Kitoâ vaø traû lôøi cho nhöõng ai chaát vaán veà nieàm hy voïng[4]. Töø nhöõng tö töôûng thaàn hoïc chuû ñaïo treân ñaây, Coâng ñoàng Vaticanoâ II ñaõ ruùt ra nhöõng heä luaän xaùc nhaän söï bình ñaúng cuûa taát caû caùc phaàn töû daân Thieân Chuùa, duø hoï laø giaùo só, tu só hay giaùo daân ñeàu ñöôïc Ngaøi tuyeån choïn : “hoï coù cuøng moät phaåm giaù nhö nhau bôûi cuøng sinh laïi trong Chuùa Kitoâ vaø “Chæ coù moät Chuùa moät ñöùc tin, moät pheùp Thaùnh taåy, moät ôn cöùu ñoä, moät nieàm hy voïng, moät ñöùc aùi khoâng phaân chia[5]. Trong Chuùa Kitoâ vaø trong Giaùo hoäi khoâng coù söï baát bình ñaúng vì lyù do saéc toäc hay quoác gia, ñieàu kieän xaõ hoäi hay phaùi tính (…).[6]
Vì theá, neáu nhö trong Giaùo hoäi taát caû moïi ngöôøi khoâng ñi treân cuøng moät con ñöôøng, nhöng taát caû ñeàu ñöôïc môøi goïi neân thaùnh vaø tham döï cuøng moät nieàm tin do söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa. Do yù muoán cuûa Ñöùc Kitoâ, moät soá ngöôøi ñöôïc choïn laøm tieán só, ngöôøi phaân phaùt caùc nhieäm tích hoaëc laøm muïc töû ñeå lo cho ngöôøi khaùc, nhöng taát caû moïi tín höõu ñeàu bình ñaúng thöïc söï, bình ñaúng veà phöông dieän phaåm giaù vaø moïi hoaït ñoäng chung cuûa moïi tín höõu ñeå xaây döïng thaân theå Chuùa Kitoâ.
Theo Coâng ñoàng, do bí tích Thaùnh taåy, taát caû caùc Kitoâ höõu ñeàu tham döï vaøo söù vuï ngoân söù, tö teá vaø vöông giaû cuûa Ñöùc Kitoâ. Chieàu höôùng thaàn hoïc naøy ñaët noåi tính bình ñaúng veà phaåm giaù, caên tính vaø ôn goïi neàn taûng cuûa taát caû caùc kitoâ höõu trong thaân theå maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ. Nhöõng khaùc bieät veà chöùc vuï, neáp soáng vaø ôn goïi thöïc söï chæ coù yù nghóa trong vieãn töôïng phuïc vuï coäng ñoaøn daân Chuùa. Vì ñöôïc tham döï vaøo chöùc vuï tö teá, ngoân söù vaø vöông giaû cuûa Ñöùc Kitoâ, giaùo daân cuõng ñaûm nhaän trong Giaùo hoäi vaø trong theá giôùi phaàn traùch nhieäm cuûa mình trong söù vuï cuûa coäng ñoàng daân Chuùa”[7]. Vôùi chöùc tö teá phoå quaùt : “Ngöôøi ñaõ chòu pheùp Thaùnh taåy, qua vieäc taùi sinh vaø xöùc daàu do Chuùa Thaùnh Thaàn, ñöôïc thaùnh hieán thaønh choán cö nguï linh thieâng vaø thaønh haøng tö teá thaùnh. Nhö vaäy, qua moïi coâng trình phuø hôïp vôùi Kitoâ höõu, hoï coù theå daâng nhöõng hy teá thieâng lieâng vaø loan baùo quyeàn naêng cuûa Ñaáng keâu goïi hoï ra khoûi choán toái taêm vaø vaøo nôi ñaày aùnh saùng cuûa Ngöôøi”[8] . Coâng ñoàng öôùc mong raèng “giaùo daân trình baøy vôùi caùc muïc töû nhöõng nhu caàu vaø nguyeän voïng moät caùch töï do vaø tín caån theo tö caùch con caùi Thieân Chuùa vaø anh em trong Ñöùc Kitoâ. Theo kieán thöùc khoa hoïc, khaû naêng chuyeân moän vaø uy tín trong laõnh vöïc cuûa mình, giaùo daân coù theå vaø ñoâi khi phaûi ñoùng goùp yù kieán cho haøng giaùo phaåm trong nhöõng gì lieân heä ñeán thieän ích cuûa Giaùo hoäi”. Ngöôïc laïi, “caùc chuû chaên phaûi nhìn nhaän vaø coã voõ phaåm giaù cuõng nhö traùch nhieäm cuûa giaùo daân trong Giaùo hoäi. Neân saün saøng ñoùn nhaän nhöõng yù kieán khoân ngoan cuûa hoï, boå nhieäm hoï vaøo nhöõng chöùc vuï tín caån ñeå phuïc vuï Giaùo hoäi, daønh cho hoï söï töï do haønh ñoäng vaø laõnh vöïc ñeå hoaït ñoäng, hôn nöõa neân khuyeán khích hoï ñaûm nhaän nhöõng coâng taùc theo saùng kieán rieâng”[9].
Nhö vaäy, tuy trong Giaùo hoäi, taát caû khoâng ñi cuøng moät loái, nhöng taát caû vaãn cuøng ñöôïc môøi goïi neân thaùnh, vaø ñoàng thöøa höôûng cuøng moät ñöùc tin trong söï coâng chính cuûa Thieân Chuùa[10]. Möùc ñoä neân thaùnh cuûa moãi ngöôøi khoâng tuyø thuoäc vaøo ñòa vò trong xaõ hoäi hay Giaùo hoäi cuûa hoï, nhöng hoaøn toaøn tuyø thuoäc vaøo möùc ñoä ñöùc aùi maø hoï soáng thöïc[11].
II. VAI TROØ CUÛA GIAÙO DAÂN ÑOÁI VÔÙI THÖÏC TAÏI TRAÀN THEÁ
1. Boån phaän giöõa traàn theá
Coâng ñoàng ñeà caäp ñeán ngöôøi tín höõu trong theá giôùi hoâm nay. Haõy noã löïc chu toaøn caùch trung thaønh nhöõng boån phaän traàn theá cuûa hoï vaø chu toaøn döôùi söï höôùng daãn cuûa tinh thaàn Phuùc AÂm. Trong hieán cheá veà Hoäi thaùnh : “Tính caùch traàn theá laø ñaëc tính rieâng bieät vaø ñaëc thuø cuûa ngöôøi giaùo daân”[12]. Trong saéc leänh toâng ñoà giaùo daân : “Moâi tröôøng toâng ñoà cuûa ngöôøi giaùo daân, moät phaàn lôùn, chæ coù hoï môùi ñi vaøo ñöôïc”[13]. ÔÛ ñaây Coâng ñoàng xaùc ñònh: “Laõnh vöïc rieâng, chöù khoâng phaûi laø ñoäc quyeàn”[14]. “Traàn gian, ñoù laø nôi Thieân Chuùa goïi hoï. Caùc giaùo daân soáng giöõa traàn gian, nghóa laø daán thaân vaøo taát caû cuõng nhö töøng coâng vieäc vaø boån phaän cuûa traàn theá, giöõa nhöõng caûnh soáng thöôøng ngaøy trong gia ñình vaø ngoaøi xaõ hoäi, taát caû nhöõng ñieàu ñoù nhö deät thaønh cuoäc soáng cuûa hoï”[15]. Traàn gian trôû thaønh moâi tröôøng vaø phöông tieän cho ôn goïi Kitoâ giaùo cuûa ngöôøi giaùo daân, bôûi vì chính noù höôùng ñeán vieäc toân kính Thieân Chuùa Cha trong Ñöùc Kitoâ. Töø ñoù, Coâng ñoàng coù theå noùi ñeán yù nghóa rieâng bieät vaø ñaëc thuø cuûa vieäc Thieân Chuùa môøi goïi caùc giaùo daân. Hoï khoäng ñöôïc keâu goïi rôøi boû vò theá hoï ñang soáng nôi traàn gian. Thöïc vaäy, bí tích Thaùnh taåy khoâng keùo hoï ra khoûi traàn gian, nhö thaùnh Phaoloâ toâng ñoà ñaõ nhaán maïnh : “Thöa anh em, khi ñöôïc keâu goïi ôû ñòa vò naøo, moãi ngöôøi cöù ôû ñòa vò ñoù tröôùc maët Thieân Chuùa”[16], traùi laïi Ngöôøi trao cho hoï moät ôn goïi coù lieân heä ñích thöïc vôùi caûnh soáng cuûa hoï trong traàn gian : thöïc vaäy, caùc giaùo daân ñöôïc Thieân Chuùa keâu goïi ñeå, döôùi söï höôùng daãn cuûa tinh thaàn Phuùc AÂm, nhö men töø beân trong, hoï thaùnh hoùa theá giôùi baèng vieäc thi haønh nhöõng nhieäm vuï cuûa mình ; vaø nhö theá, vôùi loøng tin caäy meán saùng ngôøi, nhaát laø vôùi chöùng taù ñôøi soáng, hoï toû loä Chuùa Kitoâ cho keû khaùc. Hoï tìm kieám nöôùc Thieân Chuùa baèng caùch quaûn trò caùc vieäc traàn gian vaø xeáp ñaët chuùng theo yù Thieân Chuùa. Nhö theá, Coâng ñoàng trình baøy veà moät baäc soáng, xaùc ñònh cho ôn goïi vaø söù maïng ngöôøi giaùo daân, döïa treân neàn taûng chung cho moïi ngöôøi laø söï thaùnh hieán chung qua bí tích Thaùnh taåy[17]. Ngöôøi giaùo daân ñöôïc môøi goïi vaø ñöôïc tieàn ñònh toân vinh Thieân Chuùa baèng vieäc daán thaân vaøo caùc coâng vieäc traàn theá vaø cuøng hoaït ñoäng cho söï tieán boä cuûa xaõ hoäi traàn theá. Vì hieän dieän giöõa theá giôùi, “ngöôøi giaùo daân phaûi tìm kieám nöôùc Thieân Chuùa vaø saép ñaët caùc vieäc traàn theá coù lieân heä maät thieát vôùi hoï, ñeå chuùng khoâng ngöøng phaùt trieån vaø baønh tröôùng theo thaùnh yù Chuùa Kitoâ, haàu ca tuïng Ñaáng Taïo Hoùa vaø Ñaáng Cöùu Ñoä”[18]. Coâng ñoàng coøn cuï theå hoaù moät caùch chi tieát raèng ngöôøi giaùo daân soáng giöõa traàn gian, nghóa laø giöõa taát caû cuõng nhö töøng coâng vieäïc vaø boån phaän cuûa traàn theá. Hoï soáng giöõa nhöõng caûnh soáng thöôøng ngaøy trong gia ñình vaø ngoaøi xaõ hoäi : taát caû nhöõng ñieàu aáy nhö deät thaønh cuoäc soáng cuûa ho. Nhö vaäy ngöôøi giaùo daân laøm chöùng raèng, Giaùo hoäi trong khi trung thaønh vôùi Phuùc AÂm maø vaãn khoâng coi theá gian naøy laø xaáu xa töï baûn chaát nhöng coù khaû naêng laõnh nhaän söùc maïnh cöùu ñoä cuûa thaäp gía.
Ngöôøi giaùo daân phaûi taùi taïo traät töï traàn theá nhöng vaãn baûo toaøn ñöôïc troïn veïn ñònh luaät rieâng cuûa noù. Ñoàng thôøi laøm cho traät töï ñoù ñöôïc phuø hôïp hôn vôùi nhöõng nguyeân taéc cao caû cuûa ñaïo Chuùa Kitoâ vaø thích nghi hôn vôùi hoaøn caûnh cuûa moãi ñòa phöông, moãi thôøi ñaïi vaø moãi daân toäc[19]. Ngöôøi giaùo daân coù nhöõng phaän vuï tích cöïc phaûi chu toaøn trong toaøn theå ñôøi soáng Giaùo hoäi. Khoâng nhöõng hoï phaûi ñem tinh thaàn Kitoâ giaùo thaám nhuaàn theá giôùi nhöng coøn ñöôïc keâu goïi laøm chöùng cho Chuùa Kitoâ trong moïi hoaøn caûnh, ngay giöõa loøng coäng ñoaøn nhaân loaïi.
Coâng ñoàng khuyeán caùo giaùo daân soáng trong theá gian caàn phaûi traùnh hai thaùi ñoä saïi laàm: moät laø nghó raèng cuoäc ñôøi naøy taïm bôï, neân khoâng caàn quan taâm, boû soùt coâng vieäc traàn theá ñeå chæ lo coâng vieäc ñaïo ñöùc; hai laø chìm ñaém trong coâng vieäc traàn theá vaø coi coâng vieäc naøy nhö khoâng coù lieân heä gì ñeán vieäc ñaïo ñöùc, toân giaùo. Söï taùch bieät giöõa ñöc tin vaø ñôøi soáng thöôøng ngaøy nôi moät soá lôùn daân chuùng, phaûi keå laø laàm laïc lôùn nhaát cuûa thôøi ñaïi chuùng ta.[20] Söï taùch bieät laém luùc voâ yù thöùc, do nhöõng taäp quaùn soáng ñaïo: ngöôøi Kitoâ höõu chæ soáng trong nhaø thôø, ra khoûi nhaø thôø ñôøi soáng thöôøng ngaøy cuûa hoï laém luùc khoâng phuø hôïp hoaëc traùi vôùi ñoøi hoûi cuûa ñöùc tin. Ñôøi soáng cuûa ngöôøi tín höõu thöôøng khoâng khaùc gì ñôøi soáng cuûa nhöõng ngöôøi khoâng phaûi laø tín höõu vì toân giaùo khoâng aûnh höôûng gì treân cuoäc ñôøi hoï[21]. Ñöùc tin phaûi aûnh höôûng treân caû ñôøi soáng vaø ta phaûi ñem tinh thaàn Phuùc AÂm vaøo coâng vieäc traàn theá : Vaøo ngheà nghieäp, vaøo giao thieäp vôùi ngöôøi khaùc, vaøo vaên hoùa, vaøo cuoäc giaûi trí vv… Vaäy, khoâng ñöôïc ñem sinh hoaït ngheà nghieäp vaø xaõ hoäi maø ñoái nghòch caùch giaû taïo vôùi ñôøi soáng toân giaùo. Ñoái vôùi ngöôøi Kitoâ höõu, xao laõng boån phaän traàn theá töùc laø xao laõng boån phaän ñoái vôùi ngöôøi laân caän vaø hôn nöõa ñoái vôùi chính Thieân Chuùa, khieán phaàn roãi ñôøi ñôøi cuûa mình bò ñe doïa : vì boån phaän traàn theá laø phöông tieän ñeå thöïc haønh ñöùc meán ñoái vôùi anh em vaø ñoái vôùi Thieân Chuùa. Khoâng thöïc haønh ñöùc meán töùc laø phaïm ñeán toaøn boä leà luaät (X. Gal 5,14). Cho neân keû naøo xao laõng boån phaän traàn theá hay taùch rôøi noù khoûi aûnh höôûng cuûa tinh thaàn Phuùc AÂm töùc laø ngöôøi khoâng soáng ñaïo, hoï khoâng phaûi laø ngöôiø coâng giaùo[22] .
2. Söù vuï toâng ñoà giaùo daân
Giaùo höõu ñöôïc quy tuï trong daân Thieân Chuùa vaø ñöôïc keát hôïp laøm thaønh moät thaân mình duy nhaát cuûa Chuùa Kitoâ döôùi quyeàn moät thuû laõnh ñoäc nhaát. Vì theá taát caû moïi ngöôøi giaùo daân, duø hoï laø ai, hoï vaãn ñöôïc môøi goïi vôùi tö caùch laø nhöõng chi theå soáng ñoäng, ñem heát moïi söùc löïc mình ñaõ laõnh nhaän moïi ôn laønh cuûa Ñaáng Taïo Thaønh vaø aân suûng cuûa Ñaáng Cöùu Chuoäc ñeå laøm cho Hoäi thaùnh ñöôïc lôùn maïnh vaø ñöôïc thaùnh hoaù khoâng ngöøng. Vì theá, giaùo daân laøm toâng ñoà töùc laø tham gia vaøo chính söù maïng cöùu ñoä cuûa Giaùo hoäi. Nhôø laõnh nhaän bí tích Thaùnh taåy vaø Theâm söùc, moãi tín höõu ñeàu ñöôïc Chuùa giao cho boån phaän loan baùo Tin Möøng. Maët khaùc, caùc bí tích, nhaát laø bí tích Thaùnh theå, truyeàn thoâng cho hoï vaø nuoâi döôõng trong hoï ñöùc aùi ñoái vôùi Thieân Chuùa vaø loaøi ngöôøi. Ñöùc aùi naøy chính laø linh hoàn hoaït ñoäng cuûa moïi toâng ñoà. Ngöôøi giaùo daân coù söù maïng ñaëc bieät laø laøm cho Hoäi thaùnh hieän dieän vaø haønh ñoäng trong nhöõng nôi vaø nhöõng hoaøn caûnh maø neáu khoâng coù hoï thì Hoäi thaùnh khoâng theå laø muoái cuûa traàn gian. Nhö theá moãi ngöôøi giaùo daân vöøa laø chöùng nhaân vöøa laø khí cuï soáng ñoäng cho chính söù meänh Giaùo hoäi, “tuyø theo ñoä löôïng aân suûng Chuùa Kitoâ ban cho” (Ep 4,7).
Ngoaøi coâng vieäc toâng ñoà naøy laø nhieäm vuï chung cuûa heát moïi tín höõu, ngöôøi giaùo daân coøn ñöôïc môøi goïi tham gia tröïc tieáp hôn, baèng nhieàu caùch, vaøo coâng cuoäc toâng ñoà cuûa giaùo phaåm, nhö caùc giaùo höõu nam nöõ ngaøy xöa ñaõ trôï löïc Phaoloâ trong vieäc rao giaûng Tin Möøng, vaát vaû nhieàu vì Chuùa. Hôn nöõa hoï cuõng coù theå ñöôïc giaùo phaåm giao phoù cho moät vaøi chöùc vuï cuûa giaùo só coù muïc ñích thieâng lieâng.
Vaäy boån phaän cao caû cuûa heát thaûy moïi ngöôøi giaùo daân laø hoaït ñoäng ñeå cho taát caû moïi ngöôøi, ôû moïi thôøi vaø ôû khaép moïi nôi, ñöôïc moãi ngaøy moät höôûng nhôø ôn cöùu ñoä cuûa Chuùa hôn. Vaäy phaûi môû roäng ñöôøng cho giaùo daân khaép nôi ñeå hoï tham gia tích cöïc vaøo coâng cuoäc cöùu roãi cuûa Hoäi thaùnh, tuyø theo naêng löïc cuûa hoï vaø nhu caàu cuûa thôøi ñaïi[23].
Hoäi thaùnh chæ theå hieän ñöôïc söù maïng toâng ñoà cuûa mình, töùc laø cöùu roãi nhaân loaïi, laø nhôø vaøo coâng vieäc toâng ñoà cuûa caùc phaàn töû trong Hoäi thaùnh, neân phaûi tham gia vaøo vieäc toâng ñoà cuûa Hoäi thaùnh, tham gia theo theå thöùc rieâng cuûa ngöôøi giaùo daân laø soáng giöõa traàn gian. Tham gia nhö chi theå tham gia vaøo söï soáng cuûa thaân mình. Vì ñaõ ñöôïc tham döï vaøo chöùc vuï tö teá, tieân tri vaø vöông ñeá cuûa Chuùa Kitoâ, neân giaùo daân cuõng phaûi ñaûm nhaän trong Hoäi thaùnh vaø trong xaõ hoäi traùch nhieäm cuûa mình ñoái vôùi coâng vieäc cuûa toaøn theå daân Thieân Chuùa. Cuï theå, hoï thi haønh söù maïng toâng ñoà cuûa hoï baèng nhöõng hoaït ñoäng loan baùo Tin Möøng, nhaèm thaùnh hoùa nhaân loaïi, vaø nhaèm ñem tinh thaàn Tin Möøng thaám nhaäp traät töï traàn theá vaø laøm cho traät töï traàn theá ñöôïc hoaøn haûo. Hoï laøm chöùng toû töôøng cho Chuùa Kitoâ vaø giuùp vaøo vieäc cöùu roãi nhaân loaïi. Taát caû moïi hoaït ñoäng toâng ñoà ñeàu baét nguoàn vaø laáy söùc maïnh ôû tình thöông. Nhöng coù moät vaøi hoaït ñoäng, töï noù coù theå bieåu loä tình thöông moät caùch ñaëc bieät vaø soáng ñoäng. Chuùa Kitoâ muoán laáy nhöõng daáu hieäu tình thöông ñoù laøm daáu hieäu toû roõ söù maïng cöùu roãi cuûa Ngaøi. Giôùi raên lôùn nhaát trong leà luaät laø yeâu meán Thieân Chuùa heát loøng, vaø yeâu meán ñoàng loaïi nhö chính mình (Mt 22, 37- 40). Chuùa Kitoâ ñaõ laáy giôùi raên yeâu meán ñoàng loaïi naøy laøm thaønh giôùi raên rieâng cuûa Ngaøi. Ngaøi coøn maëc cho noù theâm moät yù nghóa môùi, khi Ngaøi muoán ñoàng hoaù Ngaøi vôùi anh em Ngaøi vaø muoán ngöôøi ta yeâu meán chính Ngaøi khi ngöôøi ta yeâu meán ñoàng loaïi: “Nhöõng gì caùc ngöôøi laøm cho moät trong nhöõng anh…..Ta” (Mt 25,40).
Ngöôøi giaùo daân daán thaân vaøo nhöõng coâng vieäc töø thieän vaø phaûi nhaèm taát caû moïi ngöôi vaø taát caû moïi caûnh ngoä. ÔÛ ñaâu coù ngöôøi thieáu aên, thieáu uoáng, thieáu maëc, thieáu nhaø ôû, thieáu thuoác men, thieáu coâng vieäc laøm, thieáu hoïc haønh, thieáu nhöõng phöông tieän ñeå soáng cho ra ngöôøi ; ôû ñaâu coù ngöôøi bò daøy voø vì khoå cöïc, beänh taät, bò löu ñaøy tuø nguïc, thì tình thöông cuûa ngöôøi kitoâ höõu phaûi tìm kieám hoï, hieåu bieát hoï, an uûi hoï baèng moät söï saên soùc voàn vaõ, thoa dòu hoï baèng moät söï giuùp ñôõ thích öùng. Boån phaän naøy tröôùc tieân laø cuûa nhöõng ngöôøi giaøu vaø nhöõng daân toäc giaøu. Phaûi thaáy ñöôïc trong ngöôøi ñoàng loaïi, nhöõng ngöôøi ngheøo laø Chính Chuùa Kitoâ. Töï do vaø nhaân phaåm cuûa ngöôøi ñöôïc trôï giuùp ñöôïc kính troïng moät caùch heát söùc teá nhò… trong moïi laõnh vöïc naøy, ngöôøi giaùo daân phaûi bieát hôïp taùc vôùi moïi ngöôøi thieän chí[24].
Ñieàu naøy yeâu caàu ngöôøi Kitoâ höõu soáng tinh thaàn chia seõ. Ngöôøi Kitoâ höõu phaûi trôû neân ngöôøi laân caän cuûa baát cöù ngöôøi naøo vaø tích cöïc giuùp ñôõ khi hoï ñeán vôùi mình, hoaëc coù theå laø moät ngöôøi giaø laõo bò moïi ngöôøi boû rôi, hoaëc laø moät coâng nhaân ngoaïi quoác bò khinh bæ moät caùch baát coâng, hoaëc laø moät ngöôøi löu vong, hay moät ñöùa beù sinh ra do cuoäc tình duyeân baát hôïp phaùp chòu ñau khoå caùch baát coâng vì toäi loãi mình khoâng phaïm, hoaëc moät ngöôøi ñoùi aên ñang keâu goïi löông taâm chuùng ta, laøm vang laïi lôøi cuûa Chuùa: "Bao nhieâu laàn caùc ngöôi laøm nhöõng vieäc ñoù cho moät trong nhöõng ngöôøi heøn moïn laø anh em Ta ñaây, töùc laø caùc ngöôi laøm cho Ta vaäy"[25].
III. MOÂI TRÖÔØNG TOÂNG ÑOÀ CUÛA NGÖÔØI GIAÙO DAÂN
1. Nôi ñôøi soáng gia ñình
Vì Ñaáng Taïo Hoùa ñaõ ñaët coäng ñoaøn hoân nhaân laøm nguoàn goác vaø neàn taûng cho xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø duøng ôn thaùnh Ngaøi naâng leân haøng bí tích cao caû trong Chuùa Kitoâ vaø trong Giaùo hoäi (x. Eph 5, 32)[26]. Gia ñình caàn yù thöùc veà caên tính cuûa mình laø haït nhaân neàn taûng cuûa xaõ hoäi, cuõng nhö vai troø ñoäc ñaùo cuûa mình trong xaõ hoäi, ñeå roài chính gia ñình luoân luoân caøng trôû thaønh ngöôøi chuû choát tích cöïc vaø traùch nhieäm veà söï tieán trieån cuûa rieâng mình vaø söï tham gia cuûa mình vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi.
Gia ñình laø “coäng ñoaøn thaân maät cuûa söï soáng vaø tình yeâu”[27], neân gia ñình coù söù maïng phaûi moãi luùc moät trôû neân caùi “noù laø” ñang vöôn leân vaø seõ hoaøn taát trong nöôùc Thieân Chuùa[28]. Gia ñình ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa giao cho söù maïng laøm teá baøo soáng ñaàu tieân cuûa xaõ hoäi. Gia ñình seõ chu toaøn ñöôïc söù meänh ñoù neáu gia ñình toû ra nhö moät ñeàn thôø cuûa Giaùo hoäi trong gia ñình mình nhôø yeâu thöông nhau vaø cuøng nhau daâng lôøi caàu nguyeän leân Thieân Chuùa.
Gia ñình theå hieän coäng ñoàng ngoâi vò : Gia ñình phaûi laø nôi ñaøo taïo neân moät coäng ñoàng caùc ngoâi vò. Nhaân vò ñöôïc toân troïng vaø naâng cao trong phaåm giaù cuûa mình laø hình aûnh soáng ñoäng cuûa Thieân Chuùa[29]. Boån phaän gia ñình laø soáng hieäp thoâng giöõa vôï choàng, cha meï vaø con caùi, hoï haøng, moãi ngaøy moãi thaêng tieán hôn trong moät coäng ñoàng goàm caùc ngoâi vò[30] Bôûi vaäy, Coâng ñoàng muoán soi saùng vaø khích leä ngöôøi Kitoâ höõu cuõng nhö moïi ngöôøi ñang coá gaéng baûo toaøn vaø coå voõ phaåm giaù töï nhieân cuõng nhö giaù trò thieâng lieâng cao caû cuûa ñôøi soáng hoân nhaân.
Nhöõng ñoâi vôï choàng Kitoâ giaùo laø nhöõng ngöôøi coäng taùc vôùi ôn thaùnh vaø chöùng nhaân cuûa ñöùc tin ñoái vôùi nhau, cuõng nhö ñoái vôùi con caùi vaø nhöõng phaàn töû khaùc trong gia ñình hoï. Chính cha meï laø nhöõng ngöôøi ñaàu tieân phaûi rao truyeàn vaø giaùo duïc ñöùc tin cho con caùi. Baèng lôøi noùi vaø göông saùng, hoï huaán luyeän con caùi soáng ñôøi Kitoâ giaùo vaø laøm vieäc toâng ñoà[31]. Phaûi maïnh meõ noùi leân raèng quyeàn lôïi vaø nhieäm vuï ñaõ ñöôïc trao ban cho baäc cha meï vaø nhöõng ngöôøi baûo trôï laø giaùo duïc con caùi theo tinh thaàn Kitoâ giaùo.
Vôï choàng trao hieán troïn veïn cho nhau trong moái tình chung thuyû nhö hình aûnh Giaùo hoäi trôû thaønh thaân hình maàu nhieäm khoâng theå phaân chia cuûa Ñöùc Kitoâ. “Phaûi nhìn nhaän phaåm giaù caù nhaân bình ñaúng giöõa vôï choàng trong tình töông aùi troïn veïn ñeå nhôø ñoù, bieåu hieän roõ raøng tính caùch duy nhaát cuûa hoân nhaân ñaõ ñöôïc Chuùa xaùc nhaän”.
Ngaøy nay, soáng giöõa moät xaõ hoäi hieän ñaïi…, tình yeâu vaø ñôøi soáng hoân nhaân gia ñình coù nhieàu nguy cô bò ñe doïa traàm troïng. Ngöôøi ta deã daøng töø boû ngöôøi yeâu, choàng hoaëc vôï mình ñeå tìm kieám khoaùi laïc nôi ngöôøi “tình môùi”. Haäu quûa gia ñình bò chia ñaøn seõ ngheù…vaø ñôøi soáng xaõ hoäi cuõng chòu aûnh höôûng khoâng nhoû. Hôn bao giôø heát, tình yeâu vôï choàng trung thaønh baát khaû phaân ly cuûa Kitoâ giaùo giöõa nhöõng caûnh thaêng traàm laïi trôû neân chöùng töø soáng ñoäng cuûa tinh thaàn Tin Möøng.
Taát caû moïi thaønh phaàn trong gia ñình, moãi ngöôøi theo ôn rieâng cuûa mình, ñeàu coù aân suûng vaø traùch nhieäm ñeå ngaøy naøy sang ngaøy khaùc tieáp tuïc xaây döïng söï hieäp thoâng giöõa caùc ngoâi vò, baèng caùch bieán gia ñình thaønh moät “tröôøng hoïc ñaøo taïo cho nhaân tính ñöôïc hoaøn haûo vaø phong phuù hôn”[32].
Gia ñình Kitoâ höõu coøn goùp moät phaàn ñaëc thuø cho coâng cuoäc truyeàn giaùo cuûa Giaùo hoäi, baèng caùch vun troàng caùc ôn goïi thöøa sai nôi caùc con trai con gaùi cuûa hoï. Hoï “daïy cho con caùi ngay töø khi coøn thô aáu bieát nhaän ra tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi moïi ngöôøi”[33]. Qua tình yeâu, söï kính troïng vaø vaâng lôøi ñoái vôùi cha meï, con caùi mang laïi phaàn ñoùng goùp ñaëc bieät vaø khoâng theå thay theá ñöôïc cuûa chuùng cho vieäc xaây döïng moät gia ñình thöïc söï nhaân baûn vaø Kitoâ. Con caùi laø nhöõng phaàn töû soáng ñoäng trong gia ñình neân cuõng goùp phaàn rieâng vaøo vieäc thaùnh hoùa cha meï. Thöïc vaäy, con caùi seõ ñaùp laïi coâng ôn cha meï vôùi loøng bieát ôn, taâm tình hieáu thaûo vaø tin caäy, vaø seõ theo ñaïo laøm con maø phuïng döôõng cha meï trong nghòch caûnh cuõng nhö trong tuoåi giaø coâ quaïnh. Moïi ngöôøi haõy toân troïng ñôøi soáng goùa buïa ñöôïc can ñaûm tieáp nhaän nhö moät tieáp noái ôn goïi hoân nhaân[34]. Gia ñình laø moät coäng ñoàng thu nhoû, do ñoù caàn phaûi quan taâm ñaëc bieät ñeán coäng ñoàng naøy. Söï soáng phaûi ñöôïc baûo veä töø gia ñình, nhaát laø khi tính ích kyû cuûa con ngöôøi, caùc chieán dòch choáng laïi söï sinh saûn vaø caû nhöõng tình huoáng khoù ngheøo cuøng cöïc veà theå lyù, vaên hoaù vaø luaân lyù, roài naõo traïng tìm kieám khoaùi laïc, vieäc chaïy ñua tieâu thuï, ñang laøm caïn ñi caùc nguoàn maïch söï soáng[35]. Gia ñình laø nôi phuïc vuï cho söï soáng : Vôï choàng trôû neân ngöôøi coäng taùc vôùi Thieân Chuùa ñeå thoâng ban söï soáng cho moät nhaân vò khaùc[36]. Thieân Chuùa môøi goïi hoï coäng taùc vaøo coâng trình saùng taïo cuûa Ngöôøi. Vieäc coù con laø keát quaû cuûa tình yeâu vôï choàng, laø lôøi chöùng soáng ñoäng trao hieán troïn veïn cho nhau giöõa ñoäi baïn. Nhôø ñôøi soáng löùa ñoâi, Thieân Chuùa laøm cho gia ñình cuûa chính Ngaøi ngaøy caøng môû roäng vaø phong phuù. Con caùi laø ôn hueä cao quí nhaát cuûa hoân nhaân vaø laø söï ñoùng goùp lôùn lao kieán taïo haïnh phuùc cuûa cha meï. Boån phaän truyeàn sinh vaø giaùo duïc phaûi ñöôïc coi laø söù meänh rieâng bieät cuûa vôï choàng. Trong khi thi haønh boån phaän aáy, hoï bieát raèng mình coäng taùc vôùi tình yeâu cuûa Thieân Chuùa Taïo Hoùa vaø nhö trôû thaønh nhöõng keû dieãn ñaït tình yeâu cuûa Ngaøi[37].
Söù maïng cuûa gia ñình laø “phaûi giöõ gìn, maëc khaûi vaø thoâng truyeàn tình yeâu thöông, laø phaûn aûnh soáng ñoäng vaø döï phaàn thöïc söï vaøo tình yeâu cuûa Thieân Chuùa ñoái vôùi nhaân loaïi”[38].
Caùc gia ñình haõy quaûng ñaïi san seû cho nhau nhöõng cuûa caûi thieâng lieâng. Gia ñình caàn bieåu toû loøng hieáu khaùch vaø coå voõ ñöùc coâng baèng cuõng nhö nhöõng vieäc thieän khaùc giuùp caùc anh em ñang tuùng thieáu. Gia ñình Kitoâ giaùo vaãn laø chöùng nhaân quí giaù nhaát cuûa Chuùa Kitoâ ñoái vôùi theá gian baèng taát caû ñôøi soáng gaén lieàn vôùi Phuùc AÂm vaø toû ra laø gia ñình Kitoâ giaùo göông maãu. Ñieàu ñoù theå hieän qua vieäc chaêm soùc vaø tình yeâu daønh cho caùc em nhoû, nhöõng ngöôøi ñau yeáu, nhöõng ngöôøi giaø caû, qua nhöõng vieäc phuïc vuï laãn nhau trong ñôøi soáng haèng ngaøy, qua vieäc chia seõ cuûa caûi, chia seõ nhöõng nieàm vui vaø khoán khoå[39]. Trong caùc vieäc toâng ñoà cuûa gia ñình caàn phaûi keå ñeán nhöõng vieäc nhö: nhaän laøm con nhöõng ñöùa treû bò boû rôi, aân caàn tieáp ñoùn nhöõng khaùch laï, coäng taùc vôùi hoïc ñöôøng, khuyeân baûo vaø giuùp ñôõ thanh thieáu nieân, giuùp nhöõng ngöôøi ñaõ ñính hoân chuaån bò cho vieäc hoân nhaân cuûa hoï ñöôïc toát ñeïp, giuùp daïy giaùo lyù, naâng ñôõ nhöõng ñoâi vôï choàng cuõng nhö nhöõng gia ñình khi hoï gaëp khoù khaên veà vaät chaát hay tinh thaàn, lo cho ngöôøi giaø caû khoâng nhöõng coù nhöõng ñieàu caàn thieát, maø coøn cung caáp cho hoï nhöõng tieän nghi xöùng hôïp[40].
Gia ñình laøm neân caùi noâi vaø laø phöông tieän höõu hieäu nhaát ñeå nhaân baûn hoaù vaø ngoâi vò hoaù xaõ hoäi. Chính gia ñình coäng taùc caùch ñoäc ñaùo vaø saâu xa vaøo vieäc xaây döïng theá giôùi giuùp ñem laïi moät ñôøi soáng thöïc söï nhaân baûn, caùch rieâng laø truyeàn ñaït caùc nhaân ñöùc vaø caùc giaù trò : Gia ñình laø “nôi maø nhieàu theá heä gaëp gôõ vaø giuùp nhau trôû neân khoân ngoan ñaày ñuû hôn cuõng nhö giuùp nhau hoaø hôïp nhöõng quyeàn lôïi caù nhaân vôùi nhöõng ñoøi hoûi khaùc cuûa cuoäc soáng xaõ hoäi”[41]. Tröôùc moät xaõ hoäi caøng ngaøy caøng coù nguy cô laøm cho con ngöôøi maát nhaân vò vaø trôû thaønh voâ danh, thì gia ñình vaãn coøn laøm chuû vaø chieáu toaû nhöõng naêng löïc phi thöôøng coù theå keùo con ngöôøi ra khoûi söï voâ danh, thöùc tænh con ngöôøi yù thöùc laïi phaåm gía cuûa mình, maëc laïi cho con ngöôøi moät nhaân tính saâu xa, vaø tích cöïc ñöa con ngöôøi vôùi söï duy nhaát vaø ñoäc ñaùo cuûa noù vaøo trong maïch soáng cuûa xaõ hoäi[42].
Gia ñình kitoâ höõu ngaøy nay, ñaëc bieät ñöôïc môøi goïi laøm chöùng cho giao öôùc phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ nhôø vieäc kieân trì toaû saùng nieàm vui cuûa tình yeâu vaø söï chaéc chaén cuûa loøng troâng caäy, maø gia ñình phaûi löu taâm tôùi : Gia ñình Kitoâ höõu lôùn tieáng loan truyeàn cuûa nöôùc Thieân Chuùa vaø nieàm caäy troâng vaøo moät cuoäc soáng haïnh phuùc. Töø gia ñình, Kitoâ giaùo thaám nhaäp vaøo taát caû caùc toå chöùc cuoäc soáng vaø daàn daàn bieán ñoåi caùc toå chöùc aáy; nôi gia ñình, vôï choàng tìm thaáy ôn goïi rieâng cuûa mình laø laøm chöùng cho nhau vaø cho con caùi loøng tin vaø tình yeâu Chuùa Kitoâ. Gia ñình Kitoâ giaùo lôùn tieáng loan truyeàn söùc maïnh cuûa nöôùc Thieân Chuùa vaø nieàm caäy troâng vaøo moät ñôøi soáng haïnh phuùc. Nhö theá baèng göông laønh vaø chöùng taù, gia ñình Kitoâ giaùo laøm cho theá gian nhaän bieát toäi loãi mình, ñoàng thôøi saùng soi nhöõng keû ñang kieám tìm chaân lyù[43].
2. Moâi tröôøng xaõ hoäi
Coâng ñoàng keâu goïi ngöôøi kitoâ höõu haõy laøm chöùng cho Thieân Chuùa cho giaùo hoäi ngay trong moâi tröôøng vaø ngheà nghieäp cuûa mình.
Tieân vaøn, ngöôøi giaùo daân ñöôïc môøi goïi ñeå laøm thaêng tieán giaù trò nhaân baûn, moät nhieäm vuï khaån caáp vaø caàn thieát ngaøy nay. Ñoù laø vaán ñeà baûo veä vaø thöôøng laø phuïc hoài giaù trò coát yeáu cuûa con ngöôøi.
Chaúng haïn trong vaán ñeà toân troïng söï soáng : Tình traïng naïo phaù thai ngaøy caøng gia taêng, tình traïng cheát eâm dòu nhö moät ñoøi hoûi chính ñaùng cuûa con ngöôøi, vieäc buoân baùn cô phaän, thöïc hieän nhaân baûn voâ tính treân ngöôøi, thí nghieäm treân phoâi. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñaõ bò Coâng ñoàng leân aùn[44]. Caùc baùc syõ, y taù, nhöõng nhaø nghieân cöùu sinh y hoïc, laø ngöôøi coâng giaùo, hoï caàn phaûi soáng ñöùc tin cuûa mình tröôùc moâi tröôøng phöùc taïp nhö vaäy ñeå chöùng minh söï hieän dieän cuûa Thieân Chuùa.
Ngöôøi tín höõu ñöùng ñaàu moät toå chöùc hay moät quoác gia luoân phaûi quan taâm ñeán vaán ñeà baûo ñaûm ñôøi soáng oån ñònh cho con ngöôøi, lo cho hoï coù nôi aên choán ôû xöùng ñaùng, vaø ñaøo luyeän cho hoï coù ngheà nghieäp coù theå nuoâi soáng mình vaø ñoùng goùp xaây döïng xaõ hoäi[45]. Laø ngöôøi tín höõu coâng giaùo hoï phaûi yù thöùc cho vieäc ñaáu tranh cho coâng bình vaø baùc aùi, ñem laïi söï thònh vöôïng vaø hoaø bình thöïc söï cho theá giôùi[46]. Ngöôøi Kitoâ höõu phaûi ñoùng goùp phaàn cuûa caûi moät caùch thieát thöïc khoâng chæ laø phaàn thaëng dö maø caû phaàn thieát duïng cuûa mình. Phaûi yù thöùc cuûa caûi mình laøm chuû moät caùch chính ñaùng khoâng chæ nhö cuûa rieâng mình maø caàn phaûi sinh ích cho ngöôøi khaùc nöõa[47]. Ngöôøi giaùo daân ñöôïc môøi goïi daán thaân vaøo sinhh hoaït chính trò tuyø theo khaû naêng cuûa hoï cuõng nhö nhöõng hoaøn caûnh thôøi gian vaø khoâng gian, vôùi muïc ñích ñeà cao lôïi ích chung trong taát caû moïi nhu caàu vaø nhaát laø trong vieäc thöïc thi coâng lyù ñeå phuïc vuï nhöõng coâng nhaân xeùt nhö nhöõng con ngöôøi[48]. Ngöôøi giaùo daân seõ tham gia vaøo caùc noã löïc xaõ hoäi ñeå taùi laäp hoaø bình treân theá giôùi. Ñoái vôùi hoï, ñoù laø vaán ñeà thöïc hieän neàn hoaø bình Chuùa Kitoâ ñaõ ñem ñeán[49]. Trong chieàu kích chính trò taïi töøng quoác gia vaø treân khaép theá giôùi, nhö söï yù thöùc cuûa nhaân loaïi ngaøy caøng ñoøi hoûi. Ñeå ñaït ñeán muïc ñích naøy, nhieäm vuï cuûa hoï laø thöïc hieän moät coâng cuoäc giaùo duïc toaøn dieän haàu ñaùnh ñoå neàn vaên hoùa coå loã ích kæ, ghen gheùt, baùo oaùn, vaø thuø nghòch, ñoàng thôøi phaùt trieån neàn vaên hoaù lieân ñôùi vaø yeâu thöông tha nhaân trong moïi bình dieän, moät theá giôùi thöïc söï nhaân baûn hôn cho moïi ngöôøi vaø moïi nôi[50]. Cuoái cuøng, ngöôøi giaùo daân coù nhieäm vuï coäng taùc vaøo vieäc phaùt trieån vaên hoaù nhaân loaïi vôùi taát caû giaù trò cuûa noù. Hieän dieän trong caùc laõnh vöïc khoa hoïc, saùng taïo ngheä thuaät, suy tö trieát hoïc, vaø nghieân cöùu lòch söû …, hoï seõ ñoùng goùp sinh khí caàn thieát phaùt sinh töø ñöùc tin cuûa hoï. Söï phaùt trieån vaên hoùa ngaøy caøng noùi leân moät söï lieân heä vaøo laõnh vöïc truyeàn thoâng ñaïi chuùng, moät phöông tieän quan troïng trong vieäc kieán taïo caùc taâm thöùc vaø thaùi ñoä. Vì theá, ngöôøi giaùo daân cuõng phaûi coù moät yù thöùc traùch nieäm saâu saéc veà söï daán thaân vaøo caùc ngaønh baùo chí, phim aûnh truyeàn thanh, truyeàn hình, vaø kòch ngheä, trong khi luoân luoân thöïc hieän coâng vieäc cuûa mình trong aùnh saùng cuûa leänh truyeàn rao giaûng Phuùc AÂm cho ñeán taän cuøng theá giôùi. Ñieàu naøy ñaëc bieät lieân heä ñeán theá giôùi ngaøy nay, moät theá giôùi heát söùc caàn ñeán nhöõng con ñöôøng cöùu ñoä maø Chuùa Gieâsu Kitoâ ñaõ môû ra cho moïi ngöôøi; vaø baèng coâng vieäc haèng ngaøy cuûa mình… moïi ngöôøi coù theå tieán xa hôn treân ñöôøng thaùnh thieän vaø hoaït ñoäng toâng ñoà”[51]. Döôùi taùc ñoäng cuûa ñöùc aùi, ñöùc tin, vaø ñöùc caäy, chöùng töø cuûa ngöôøi giaùo daân lan traøn khaép moâi tröôøng sinh soáng vaø laøm vieäc cuûa hoï. Hoï ñöôïc môøi goïi “ñeå laøm cho söùc maïnh cuûa Phuùc AÂm… saùng ngôøi trong ñôøi soáng xaõ hoäi vaø gia ñình”[52].
KEÁT LUAÄN
Coâng ñoàng Vatican II ñaõ laøm moät cuoäc “Copernic” veà Giaùo hoäi hoïc, ñaëc bieät, Coâng ñoàng ñaõ traû laïi cho ngöôøi giaùo daân veà “caên tính” cuûa mình, caên tính maø chính Ñöùc Gieâsu Kitoâ ñaõ saùt nhaäp hoï vaøo vôùi thaân mình cuûa Ngaøi qua bí tích Thaùnh taåy. Hoï trôû thaønh daân Thieân Chuùa vaø tham döï vaøo chöùc naêng tö teá, ngoân söù vaø vöông giaû cuûa Ñöùc Kitoâ theo caùch thöùc cuûa hoï. Hoï laø nhöõng ngöôøi ñang thöïc hieän söù meänh cuûa toaøn daân Kitoâ giaùo trong Hoäi thaùnh vaø trong theá giôùi theo phaän vuï rieâng cuûa mình. Hoï ñaùng ñöôïc toân troïng vaø coù quyeàn bình ñaúng trong Giaùo hoäi. Hoï goùp phaàn khoâng phaûi laø nhoû trong vieäc môû roäng Nöôùc Chuùa vaø xaây döïng theá giôùi . Hoï laø nhöõng ngöôøi tín höõu ñang daán thaân vaøo nhöõng sinh hoaït traàn theá vôùi moïi ngöôøi, nhö moïi ngöôøi, trong töông giao ngheà nghieäp, vaên hoaù, xaõ hoäi vaø baèng höõu. Maûnh ñaát nhaân baûn vaø sinh hoaït traàn theá phaûi laø moâi tröôøng rieâng bieät, nôi ngöôøi giaùo daân thöïc hieän söù meänh laøm ngöôøi vaø lyù töôûng kitoâ höõu cuûa mình. Ñaây chính laø moäi tröôøng Thieân Chuùa goïi hoï soáng lyù töôûng Tin Möøng vaø baèng chính cuoäc soáng chöùng taù cuûa mình bieán ñoåi cuoäc ñôøi töø beân trong, theo lyù töôûng men töø trong boät. Noùi caùch khaùc, “giaùo daân ñöôïc môøi goïi giuùp Giaùo hoäi hieän dieän vaø hoaït ñoäng trong taát caû nhöõng nôi vaø taát caû hoaøn caûnh maø Giaùo hoäi chæ coù theå trôû thaønh muoái traàn gian nhôø söï trung gian cuûa hoï”[53]. Söù meänh aáy neáu ngöôøi giaùo daân khoâng chu toaøn thì cuõng chaúng coù ai khaùc laøm thay cho hoï ñöôïc. Thaät vaäy, trong Giaùo hoäi, thaân theå Chuùa Kitoâ moïi ngöôøi ñeàu coù choã, coù phaàn, coù vai troø, coù boån phaän cuûa mình, vì moãi ngöôøi ñeàu laø chi theå Chuùa, heát thaûy ñeàu laø thaønh phaàn daân Chuùa.
THÖ MUÏC
1. Leonardo Z. Legaspi, Giaùo Hoäi meán thöông, Ñoã Ngoïc Baûo chuyeån ngöõ, khoâng roõ naêm vaø nhaø xuaát baûn, tr. 189-200.
2. Th. Rey-Mermet, Soáng ñöùc tin theo Coâng Ñoàng Vaticano II, taäp 2, khoâng roõ dòch giaû, droguet – Ardemt, 1979, tr. 119-126.
3. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Kitoâ höõu giaùo daân, Khoâng roõ dòch giaû, 1988, tr. 35-43 ; 52-56 ; 92-106.
4. ÑGH Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris Consortio, soá 5-6 ; 8 ;17-21; 43-44 ;47-56; 63-64
5. Thaùnh Coâng Ñoàng Vatican II. Baûn dòch cuûa Giaùo Hoaøng Hoïc Vieän Pio X. Ñaø Laït, 1972 vôùi caùc muïc :
6. Taøi lieäu Coâng ñoàng, Ngöôøi giaùo daân - vò trí vaø söù maïng trong Hoäi Thaùnh vaø theá giôùi hoâm nay, Tröông Baù Caàn vaø Nguyeãn Hoà Ñænh dòch vaø chuù giaûi, Thanh Lao Coâng, 1967.
7. Nguyeãn Vaên Noäi, Giaùo daân vôùi Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, T. 1, Tuû saùch thaêng tieán giaùo daân, TP. HCM, 1992.
8. Taøi Lieäu Coâng ñoàng, Giaùo Hoäi trong theá giôùi hoâm nay, do nhoùm linh muïc vaø giaùo daân dòch vaø dieãn giaûi, Saøi Goøn, 1969.
9. Yves Congar, con ngöôøi vaø tö töôûng, trung taâm hoïc vaán Ña Minh, 2005.
10. Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Christifideles laici, 1988.
11. Ñöùc Gioan Phaoloâ II, Toâng huaán Familiaris Consortio, 22 – 11 -1981
[1]Nguyeãn Vaên Noäi, Giaùo daân vôùi Coâng Ñoàng Vaticanoâ II, T. 1, Tuû saùch thaêng tieán giaùo daân, TP. HCM, 1992, tr. 91-92.
[2] LG, soá 31.
[3] Rm 12 ,4-5; LG , soá 32.
[4] 1 P 3,15; LG, soá 10.
[5] Ep. 4, 5
[6] Ga 3,28 ; LG, soá 32, Phaïm Ñình Khieâm, giaùo daân trong Giaùo hoäi, Nxb. Haïnh Phöôùc, Saøi Goøn, 1967,
[7] Apostolicam Actuositatem, soá 2.
[8] Xc. 1Pr 2, 4-10 ; LG soá 10 .
[9] LG, soá 37
[10] Xc. 2P 1,1; LG soá 32
[11] Xc. 1Cr 13
[12] LG, soá 31
[13] Apostolicam Actuositatem, soá 1
[14] Giaùo hoäi trong theá giôùi hoâm nay, do nhoùm linh muïc vaø giaùo daân dòch vaø dieãn giaûi, Saøi Goøn, 1969, tr. 169.
[15] LG, soá 31
[16] 1Cr 7, 24
[17] ÑTC Gioan Phaoloâ II, Vai troø ngöôøi giaùo daân trong Giaùo hoäi, 2001, NXB Pauline Books and Media, Boston, 1998, do Ngoïc Ñính dòch, 2001, tr.17.
[18] LG, soá 31
[19] Taøi lieäu Coâng ñoàng, Ngöôøi giaùo daân - vò trí vaø söù maïng trong Hoäi thaùnh vaø theá giôùi hoâm nay, Tröông Baù Caàn vaø Nguyeãn Hoà Ñænh dòch vaø chuù giaûi, Thanh Lao Coâng, 1967, tr 47.
[20] GS, soá 43
[21] Taøi Lieäu Coâng ñoàng, Giaùo hoäi trong theá giôùi hoâm nay, do nhoùm linh muïc vaø giaùo daân dòch vaø dieãn giaûi, Saøi Goøn, 1969, tr. 167
[22] Trích phaàn chuù thích Gs soá 43 cuûa Thaùnh Coâng Ñoàng Vatican II.
[23] Taøi lieäu Coâng ñoàng, Ngöôøi giaùo daân - vò trí vaø söù maïng trong Hoäi thaùnh vaø theá giôùi hoâm nay, Tröông Baù Caàn vaø Nguyeãn Hoà Ñænh dòch vaø chuù giaûi, Thanh Lao Coâng, 1967, tr. 129-130).
[24] [24] Taøi lieäu Coâng ñoàng, Ngöôøi giaùo daân - vò trí vaø söù maïng trong Hoäi thaùnh vaø theá giôùi hoâm nay, Tröông Baù Caàn vaø Nguyeãn Hoà Ñænh dòch vaø chuù giaûi, Thanh Lao Coâng, 1967, tr. 47 – 51.
[25] Mt 25, 40; GS, soá 27
[26] Apostolicam Actuositatem, soá 11.
[27] GS, soá 48
[28] Familiaris Consortio , soá 17.
[29] FC , soá 18-27
[30] FC, soá 18
[31] Apostolicam Actuositatem, soá 11.
[32] GS, soá 52
[33] Apostolicam Actuositatem, soá 30.
[34] GS, soá 48.
[35] Gioan Phaoloâ II, Christifideles laici, Soá 40. Khoâng roõ dòch giaû, 1988.
[36] FC, soá 14.
[37] GS, soá 50.
[38] FC, soá 37.
[39] FC, soá 21.
[40] Apostolicam Actuositatem, soá 11.
[41] GS, soá 52.
[42] FC, soá 43.
[43] LG, soá 35.
[44] Xc. GS, soá 27.
[45] GS, soá 66 - 67
[46] GS, soá 72
[47] GS, soá 69.
[48] GS, soá 75; ÑTC Gioan Phaoloâ II, Vai troø ngöôøi giaùo daân trong maàu nhieäm Giaùo hoäi, 2001, NXB Pauline Books and Media, Boston, 1998, do Ngoïc Ñính dòch, 2001, tr. 84 - 85.
[49] GS, soá 77; x. Ga 14, 27 ; Ep 2,14
[50] GS, soá 77; Xc CL 42.
[51] LG, soá 41.
[52] LG, soá 35.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét